ไต เป็นอวัยวะที่มีหน้าที่สำคัญหลายอย่างต่อร่างกาย โดยหลักๆ คือ การขับของเสีย ควบคุมสมดุลของน้ำและแร่ธาตุ ควบคุมความดันโลหิต กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง ควบคุมสมดุลกรด-ด่าง ผลิตฮอร์โมนเรนิน ควบคุมการเผาผลาญวิตามินดี และควบคุมการเจริญเติบโตของกระดูก หากไตมีปัญหา อาจก่อให้เกิดผลร้ายแรงต่อสุขภาพได้ บาทความนี้ จะกล่าวถึง โรค ไต ลองเช็คอาการดูว่าคุณมีความเสี่ยงต่อโรคไตหรือไม่

โรคไต คืออะไร?

โรคไต หมายถึง ภาวะที่ไตทำงานผิดปกติ หรือทำงานได้น้อยลง ส่งผลให้ร่างกายไม่สามารถกำจัดของเสีย และสารพิษออกจากร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพ เกิดการสะสมของของเสีย และแร่ธาตุต่างๆ ในเลือด ส่งผลต่อระบบต่างๆ ของร่างกาย

หน้าที่หลักของไต

• กำจัดของเสีย และสารพิษออกจากร่างกาย
• ควบคุมสมดุลของน้ำ และแร่ธาตุในร่างกาย
• ควบคุมความดันโลหิต
• กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง
• ควบคุมระดับแคลเซียม และฟอสฟอรัส

ประเภทของโรคไต

โรคไต แบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก คือ

• โรคไตเฉียบพลัน: เกิดขึ้นอย่างฉับพลัน ไตสูญเสียการทำงานอย่างรวดเร็ว มักเกิดจากภาวะขาดเลือดไปเลี้ยงไต การติดเชื้อ การใช้ยาบางชนิด หรือการได้รับสารพิษ
• โรคไตเรื้อรัง: เกิดขึ้นทีละน้อย ไตสูญเสียการทำงานอย่างต่อเนื่อง มักเกิดจากโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคไตอักเสบ โรคนิ่วในไต และโรคทางพันธุกรรม

โรค ไต อาการเป็นอย่างไร ?

อาการทั่วไป

• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
• บวมตามร่างกาย เช่น บวมตา บวมหน้าแข้ง บวมเท้า
• ปัสสาวะผิดปกติ เช่น ปัสสาวะน้อยลง ปัสสาวะเป็นฟอง ปัสสาวะมีสีเข้ม หรือปัสสาวะเป็นเลือด
• เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
• คลื่นไส้ อาเจียน
• นอนไม่หลับ
• ชาปลายมือปลายเท้า
• ตะคริว
• ผิวหนังแห้ง คัน

อาการเพิ่มเติมในบางราย

• ปวดหลัง
• คันตามผิวหนัง
• ไอเรื้อรัง
• หายใจลำบาก
• เลือดกำเดาไหล
• เหงือกบวม
• ซึมเศร้า

อาการของโรคไตวายเฉียบพลัน

• ปัสสาวะน้อยลง หรือไม่มีปัสสาวะเลย
• คลื่นไส้ อาเจียน
• เบื่ออาหาร
• บวมตามร่างกาย
• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
• ชัก
• สับสน

อาการของโรคไตวายเรื้อรัง

• อาการทั่วไปของโรคไต
• ซีด
• กระดูกเปราะบาง
• เลือดออกง่าย
• ติดเชื้อบ่อย
• เหนื่อยง่าย หายใจลำบาก

หากคุณหรือคนรอบข้าง มีอาการเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษา

กลุ่มเสี่ยงต่อโรคไต

• ผู้ป่วยโรคเบาหวาน
• ผู้ป่วยความดันโลหิตสูง
• ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคเก๊าท์ โรคนิ่วในไต
• ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคไต
• ผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วน
• ผู้สูงอายุ
• ผู้ที่สูบบุหรี่
• ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์

การวินิจฉัย โรค ไต

• ซักประวัติ เกี่ยวกับอาการ สุขภาพโดยรวม โรคประจำตัว ยาที่ทาน
• ตรวจร่างกาย เช่น ตรวจความดันโลหิต ตรวจบวม
• ตรวจเลือด เพื่อหาค่า
  • ครีเอตินิน (Creatinine): เป็นตัวบ่งบอกถึงการทำงานของไต
  • อัตราการกรองไต (eGFR): เป็นตัวบ่งบอกว่าไตทำงานได้ดีเพียงใด
  • ยูเรีย (Urea): เป็นของเสียที่ไตต้องกำจัดออกจากร่างกาย
  • โปรตีนในเลือด: ไตปกติจะกรองโปรตีนออกจากเลือด
  • อิเล็กโทรไลต์: เช่น โซเดียม โพแทสเซียม
• ตรวจปัสสาวะ เพื่อหา
  • โปรตีนในปัสสาวะ: ไตปกติจะกรองโปรตีนออกจากเลือด
  • เม็ดเลือดแดงในปัสสาวะ: อาจบ่งบอกถึงปัญหาเกี่ยวกับไต
  • ค่าความเข้มข้นของปัสสาวะ:
• การตรวจเพิ่มเติม เช่น
  • อัลตราซาวด์ไต: เพื่อดูภาพไตและโครงสร้าง
  • การตรวจชิ้นเนื้อไต: เพื่อวินิจฉัยสาเหตุของโรคไต

การป้องกันโรคไต

ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคไตเรื้อรัง ควรควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ให้อยู่ในระดับปกติ โดย

• ทานอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน เช่น ข้าวกล้อง ธัญพืช
• ทานผักและผลไม้
• เลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลสูง
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• ทานยาตามแพทย์สั่ง

ควบคุมความดันโลหิต

ความดันโลหิตสูงเป็นสาเหตุหลักของโรคไตเรื้อรัง ควรควบคุมความดันโลหิตให้ให้อยู่ในระดับปกติ โดย

• ทานอาหารที่มีโซเดียมต่ำ
• ทานผักและผลไม้
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• ทานยาตามแพทย์สั่ง

ควบคุมน้ำหนัก

ผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วนมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคไตเรื้อรัง ควรควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ โดย

• ทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

เลือกทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ

• ทานอาหารที่มีโซเดียมต่ำ (ไม่เกิน 2,000 มิลลิกรัมต่อวัน)
• ทานผักและผลไม้
• ทานโปรตีนจากพืช
• เลี่ยงอาหารแปรรูป อาหารหมักดอง อาหาร đóng hộp
• ดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอ (วันละ 8-10 แก้ว)

ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

ควรออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาที 5 วันต่อสัปดาห์

งดดื่มแอลกอฮอล์

การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปส่งผลต่อการทำงานของไต

งดสูบบุหรี่

การสูบบุหรี่ส่งผลต่อการทำงานของไต

ตรวจสุขภาพเป็นประจำ

ควรตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี เพื่อค้นหาและรักษาโรคไตตั้งแต่เนิ่นๆ

การรักษา โรค ไต

การรักษาโรคไต จำเป็นต้องได้รับการดูแลจากแพทย์อย่างใกล้ชิด ผู้ป่วยต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกิน ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อชะลอการเสื่อมของไตและป้องกันภาวะแทรกซ้อน

การรักษาโรคไตจะขึ้นอยู่กับสาเหตุ ระยะ และความรุนแรงของโรค โดยหลักๆ แบ่งเป็น 2 แนวทางหลัก คือ

การชะลอการเสื่อมของไต

• ควบคุมโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคไขมันในเลือดสูง
• ปรับพฤติกรรมการกิน
  • ลดปริมาณโปรตีน
  • ลดเกลือ (โซเดียม)
  • ควบคุมปริมาณน้ำ
  • เลือกกินอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เน้นผักผลไม้
• ทานยา
  • ยาลดความดันโลหิต
  • ยาขับปัสสาวะ
  • ยาควบคุมระดับฟอสฟอรัส
  • ยาบำรุงเลือด
• เลิกสูบบุหรี่
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

การบำบัดทดแทนไต

เมื่อไตทำงานล้มเหลว ไม่สามารถกรองของเสียออกจากร่างกายได้ จำเป็นต้องได้รับการบำบัดทดแทนไต มี 2 วิธีหลัก คือ

• การฟอกไต
  • การฟอกไตทางช่องท้อง (CAPD)
  • การฟอกเลือดด้วยเครื่อง (HD)
• การปลูกถ่ายไต

อ่านบทความอื่นๆเพิ่มเติม

• เส้นเลือดในสมองตีบ | Ischemic Stroke
• โรคไบโพลาร์ | Bipolar Disorder

ช่องทางการติดต่อ

• ฮักษาคลินิก กลางเวียง เชียงใหม่ ตั้งอยู่ที่ 77/7 ถนน คชสาร ตำบลช้างคลาน อำเภอเมืองเชียงใหม่ เชียงใหม่
• เปิดบริการทุกวัน
  • จันทร์ – ศุกร์ 10.00 – 20.00 น.
  • เสาร์ – อาทิตย์ 10.00 – 18.00 น.
• สอบถามผ่าน Line id. @hugsaclinic (มี @ ด้วยนะครับ)
• เบอร์โทรติดต่อ  093 309 9988
• แผนที่คลินิก  https://g.page/hugsa-medical?share
• จองคิวตรวจออนไลน์ https://hugsa.youcanbook.me

โรคไตจำเป็นต้องได้รับการดูแลจากแพทย์อย่างใกล้ชิด ผู้ป่วยต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกิน ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อชะลอการเสื่อมของไต และป้องกันภาวะแทรกซ้อน หากรู้ตัวว่ามีความเสี่ยงหรือมีอาการคล้ายโรคไต ควร รีบตรวจสุขภาพ และประเมินการทำงานของไต ไม่ควรละเลยเพราะโรคอาจ รุนแรงได้