หมายเหตุ

• ผู้ป่วยไข้เลือดออกบางราย อาจไม่มีอาการทั้งหมดที่กล่าวมา
• อาการของโรคไข้เลือดออกอาจคล้ายกับโรคอื่นๆ เช่น โรคไข้หวัดใหญ่ โรคติดเชื้อไวรัสอื่นๆ
• การวินิจฉัยโรคที่ถูกต้อง ต้องอาศัยการซักประวัติ ตรวจร่างกาย และตรวจทางห้องปฏิบัติการ

โรคไข้เลือดออก สาเหตุเกิดจากอะไร

ไข้เลือดออก เกิดจากการถูกยุงลายที่ติดเชื้อ ไวรัสเดงกี (Dengue virus) กัด เป็นยุงที่มีขนาดตัวเล็ก สีดำ มีลายขาวบนลำตัว ชอบออกหากินในเวลากลางวัน มักพบตามแหล่งน้ำขัง เช่น โถน้ำ รองน้ำใต้กระถาง ยางรถยนต์เก่า เป็นต้น ไวรัสเดงกี มี 4 สายพันธุ์ คือ DENV-1, DENV-2, DENV-3 และ DENV-4 เมื่อยุงลายกัดผู้ป่วย ไวรัสเดงกีจะเข้าสู่ร่างกายของยุง หลังจาก 8-12 วัน ไวรัสจะเพิ่มจำนวนในยุงจนสามารถแพร่กระจายไปยังผู้อื่นได้ เมื่อยุงลายกัดคน ไวรัสเดงกีจะเข้าสู่กระแสเลือดของผู้ถูกกัด หลังจาก 3-15 วัน ผู้ที่ถูกกัดจะเริ่มมีอาการของโรคไข้เลือดออก

เกณฑ์การวินิจฉัยขององค์การอนามัยโลก (WHO)

• มีไข้สูง
• มีเลือดออกง่าย (ทดสอบโดยการรัดแขนแล้วพบจุดเลือดออกตามร่างกาย เช่น เลือดกำเดา เลือดออกตามไรฟัน)
• มีอาการอย่างน้อย 1 ข้อ ดังนี้
  • เจ็บชายโครงขวาเนื่องจากตับโต
  • ช็อค (ความดันโลหิตต่ำ ชีพจรเร็ว ปัสสาวะน้อย)
  • ตรวจเลือดพบเกล็ดเลือดต่ำ (น้อยกว่า 100,000/ลบ.มม.)
  • เลือดข้นขึ้น (Hematocrit > 45%)

การตรวจเพิ่มเติม

• ตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (CBC)
• ตรวจหาภูมิคุ้มกันต่อไข้เลือดออก (IgM)
• ตรวจหาแอนติเจนไวรัสเดงกี (NS1 Ag)
• ตรวจหาเชื้อไวรัสเดงกี (PCR)

ในระยะ 1-2 วันแรกของโรค อาจมีอาการไม่ชัดเจน ผลเลือดอาจปกติ จึงต้องสังเกตอาการอย่างใกล้ชิดและเจาะเลือดซ้ำถ้าอาการไม่ดีขึ้น โรคไข้เลือดออกมีหลายระดับความรุนแรง ตั้งแต่ไข้เลือดออกแบบไม่รุนแรงจนถึงไข้เลือดออกแบบรุนแรง ซึ่งอาจมีอาการช็อคและเสียชีวิตได้ การวินิจฉัยที่ถูกต้องและรวดเร็ว จะช่วยให้แพทย์สามารถวางแผนการรักษาที่เหมาะสม และป้องกันภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงได้

ป้องกันไข้เลือดออกได้ง่ายๆ ด้วย 5 ป. ปราบยุงลาย

1. ปิด ภาชนะเก็บกักน้ำ ให้มิดชิด ป้องกันยุงลายวางไข่
2. เปลี่ยน น้ำในภาชนะต่างๆ อยู่เสมอๆ ทุก 7 วัน เพื่อตัดวงจรลูกน้ำยุงลาย
3. ปล่อย ปลากินลูกน้ำ เช่น ปลากัด ปลากระดี่หม้อ ในภาชนะใส่น้ำถาวร เช่น อ่างบัว
4. ปรับปรุง สิ่งแวดล้อมให้โปร่งโล่ง อากาศถ่ายเทสะดวก ไม่ให้ยุงลายมาเกาะพัก
5. ปฏิบัติ ตาม 4 ป. อย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง

เพิ่มเติม

• ทายากันยุง เมื่ออยู่บริเวณที่มียุงชุกชุม
• สวมใส่เสื้อผ้ามิดชิด
• ติดตั้งมุ้ง ในบ้าน และที่นอน

ฉีดวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก

• ช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นโรคไข้เลือดออก
• ช่วยลดความรุนแรงของโรคได้
• ควรปรึกษาแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน

การรักษาโรคไข้เลือดออก

ปัจจุบันยังไม่มี ยาที่รักษาโรคไข้เลือดออก โดยตรง การรักษาจึงมุ่งเน้นไปที่ การรักษาตามอาการ และ การประคับประคอง ให้ร่างกายของผู้ป่วยกลับเข้าสู่สภาวะปกติโดยเร็วที่สุด แนวทางการรักษา ขึ้นอยู่กับ ความรุนแรงของโรค ดังนี้

กรณีอาการไม่รุนแรง

• ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะ หายได้เองภายใน 2-7 วัน
• การรักษา มุ่งเน้นไปที่ การลดไข้ และ การป้องกันภาวะขาดน้ำ
  • ยาที่ใช้: พาราเซตามอล (Paracetamol)
    • ห้ามใช้ยาแอสไพริน (Aspirin) หรือ ไอบูโพรเฟน (Ibuprofen)
  • การดื่มน้ำ: จิบน้ำเปล่า น้ำเกลือแร่
    • ควรดื่มน้ำให้เพียงพอ ประมาณ 150-200 ซีซี ทุก 1 ชั่วโมง
    • กรณีอาเจียนมาก ให้ดื่มน้ำครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยๆ
• หมั่นเช็ดตัวเพื่อลดไข้
• พักผ่อนให้เพียงพอ

กรณีอาการรุนแรง

ผู้ป่วยจะมีอาการ เช่น อาเจียนมาก ปวดท้องมาก ไข้ลดลงอย่างรวดเร็ว ตัวเย็นผิดปกติ ไม่ปัสสาวะนานกว่า 6 ชั่วโมง หรือ ซึมลงและไม่ค่อยรู้สึกตัว ต้องรีบพาผู้ป่วยไปพบแพทย์ทันที แพทย์จะให้การรักษาโดย การให้น้ำเกลือทางหลอดเลือด อาจต้องให้ยาอื่นๆ เพิ่มเติม เช่น ยาควบคุมความดันโลหิต ยาขับสารน้ำ ผู้ป่วยบางราย อาจต้อง นอนรักษาตัวในโรงพยาบาล