ไขมันในเลือดสูง เป็นภาวะทางการแพทย์ที่มีระดับไขมันในกระแสเลือดสูงขึ้น ไขมันเหล่านี้รวมถึงคอเลสเตอรอล (Cholesterol) และไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride) ซึ่งจำเป็นสำหรับการทำงานต่างๆ ของร่างกาย แต่สามารถเป็นอันตรายได้เมื่อมีมากเกินไป ไขมันในเลือดสูงเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญต่อโรคหลายชนิด บทความนี้จะกล่าวถึง ความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับไขมันในเลือดสูง ผลกระทบต่อสุขภาพ และกลยุทธ์ในการป้องกัน และจัดการ

ทำความเข้าใจเกี่ยวกับ ไขมันในเลือดสูง

ไขมันในเลือดสูง หมายถึง ภาวะที่ร่างกายมีระดับไขมันในกระแสเลือดมากกว่าปกติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อระดับไขมันสูงกว่าค่ามาตรฐานที่แพทย์กำหนด ไขมันในเลือดประกอบด้วย

1. คอเลสเตอรอล (Cholesterol): เป็นสารที่ร่างกายต้องการในปริมาณพอเหมาะ แต่ถ้ามากเกินไปจะเป็นอันตราย
2. ไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride): เป็นไขมันที่ได้จากอาหารและถูกสร้างในร่างกาย

เมื่อพูดถึงไขมันในเลือดสูง มักหมายถึงการมีระดับคอเลสเตอรอลรวม, LDL-คอเลสเตอรอล (ไขมันตัวร้าย), หรือไตรกลีเซอไรด์สูงเกินกว่าค่าปกติ หรือมีระดับ HDL-คอเลสเตอรอล (ไขมันตัวดี) ต่ำกว่าปกติ ภาวะนี้เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด เนื่องจากไขมันที่มากเกินไปอาจสะสมในผนังหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดตีบแคบลง

ประเภทของคอเลสเตอรอล

ไขมันในเลือดมีหลายชนิด แต่ละชนิดมีบทบาทและความสำคัญต่างกัน ดังนี้

1. คอเลสเตอรอลรวม (Total Cholesterol)
   • เป็นผลรวมของคอเลสเตอรอลทุกชนิดในเลือด
   • ใช้เป็นตัวชี้วัดเบื้องต้นของระดับไขมันในเลือด
2. LDL-คอเลสเตอรอล (Low-Density Lipoprotein)
   • เรียกว่า “ไขมันตัวร้าย”
   • นำคอเลสเตอรอลไปสะสมตามผนังหลอดเลือด
   • ระดับสูงเพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด
3. HDL-คอเลสเตอรอล (High-Density Lipoprotein)
   • เรียกว่า “ไขมันตัวดี”
   • ช่วยนำคอเลสเตอรอลส่วนเกินออกจากหลอดเลือด
   • ระดับสูงช่วยลดความเสี่ยงโรคหัวใจ
4. ไตรกลีเซอไรด์ (Triglycerides)
   • ไขมันที่ได้จากอาหารและถูกสร้างในร่างกาย
   • ระดับสูงเพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจและตับ
5. Non-HDL คอเลสเตอรอล
   • คำนวณจาก Total Cholesterol ลบด้วย HDL
   • ใช้ประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจในบางกรณี

ภัยเงียบของไขมันในเลือดสูง

ไขมันในเลือดสูงมักไม่แสดงอาการ จึงได้รับการเรียกว่า “ภัยเงียบ” หลายคนไม่ทราบว่าตนเองมีภาวะนี้จนกระทั่งเกิดปัญหาสุขภาพร้ายแรง เช่นหัวใจวาย หรือโรคหลอดเลือดสมอง การตรวจระดับไขมันในเลือดเป็นประจำมีความสำคัญอย่างยิ่งในการตรวจพบ และการแทรกแซงในระยะเริ่มแรก

ไขมันในเลือดสูง เสี่ยงต่อโรคอะไรบ้าง ?

ไขมันในเลือดสูงเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคต่างๆ ดังนี้

โรคหลอดเลือดหัวใจ

• เกิดจากการสะสมของไขมันในผนังหลอดเลือดที่เลี้ยงหัวใจ
• ทำให้หลอดเลือดตีบแคบ ลดการไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ
• อาจทำให้เกิดอาการเจ็บหน้าอก หัวใจขาดเลือด หรือกล้ามเนื้อหัวใจตาย

โรคหลอดเลือดสมอง

• ไขมันสะสมในหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง
• อาจทำให้เกิดลิ่มเลือดหรือหลอดเลือดแตก ส่งผลให้สมองขาดเลือด
• นำไปสู่อาการอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือสมองตายบางส่วน

โรคหลอดเลือดส่วนปลาย

• ไขมันสะสมในหลอดเลือดแขนขา
• ทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงส่วนปลายร่างกายไม่ดี
• อาจมีอาการปวด ชา หรือเย็นตามปลายมือปลายเท้า

โรคตับ

• ไขมันสะสมในเซลล์ตับ ทำให้เกิดภาวะตับอักเสบ
• หากเป็นเรื้อรัง อาจนำไปสู่ภาวะตับแข็ง
• ส่งผลกระทบต่อการทำงานของตับในการกำจัดสารพิษ

โรคไต

• ไขมันสูงทำลายหลอดเลือดฝอยในไต
• ทำให้การกรองของเสียในไตบกพร่อง
• อาจนำไปสู่ภาวะไตวายในระยะยาว

โรคเบาหวาน

• ไขมันในเลือดสูงเพิ่มความต้านทานต่ออินซูลิน
• ทำให้เซลล์ไม่สามารถนำน้ำตาลไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• เพิ่มความเสี่ยงการเกิดเบาหวานชนิดที่ 2
• อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเรื้อรัง ส่งผลต่ออวัยวะต่างๆ

ภาวะความดันโลหิตสูง

• ไขมันสะสมทำให้ผนังหลอดเลือดแข็ง และหนาตัวขึ้น
• ลดความยืดหยุ่นของหลอดเลือด
• หัวใจต้องทำงานหนักขึ้นในการสูบฉีดเลือด
• ส่งผลให้ความดันโลหิตสูงขึ้น เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด

โรคอ้วน

• มักพบร่วมกับภาวะไขมันในเลือดสูง
• ไขมันส่วนเกินในร่างกายส่งผลต่อการเผาผลาญ
• เพิ่มการผลิตคอเลสเตอรอลในตับ
• ทำให้ระดับ LDL สูงขึ้น และ HDL ต่ำลง
• เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ เบาหวาน และความดันโลหิตสูง

ทั้งหมดนี้แสดงให้เห็นว่าไขมันในเลือดสูง มีผลกระทบต่อร่างกายหลายระบบ การควบคุมระดับไขมันจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อสุขภาพโดยรวม

ปัจจัยเสี่ยงของไขมันในเลือดสูง

มีหลายปัจจัยที่ทำให้ระดับไขมันในเลือดสูงขึ้น บางปัจจัยสามารถเปลี่ยนแปลงได้ในขณะที่บางปัจจัยไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ การเข้าใจปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการป้องกันและการจัดการ

ปัจจัยเสี่ยงที่สามารถเปลี่ยนแปลงได้

• อาหารการกิน: การบริโภคอาหารที่มีไขมันอิ่มตัว และไขมันทรานส์สูง สามารถทำให้ระดับคอเลสเตอรอลสูงขึ้น
• การขาดการออกกำลังกาย: การขาดการออกกำลังกายสามารถทำให้น้ำหนักเพิ่มขึ้น และระดับไขมันสูงขึ้น
• โรคอ้วน: การมีไขมันในร่างกายมากเกินไป มีความสัมพันธ์กับระดับคอเลสเตอรอล และไตรกลีเซอไรด์ที่สูงขึ้น
• การสูบบุหรี่: การใช้ยาสูบสามารถลดระดับ HDL และเพิ่มระดับ LDL
• การบริโภคแอลกอฮอล์: การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปสามารถทำให้ระดับไตรกลีเซอไรด์สูงขึ้น

ปัจจัยเสี่ยงที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้

• พันธุกรรม: ประวัติครอบครัวของภาวะไขมันในเลือดสูงสามารถเพิ่มความเสี่ยงของบุคคล
• อายุ: ระดับไขมันในเลือดมักจะเพิ่มขึ้นเมื่ออายุมากขึ้น
• เพศ: ผู้ชายมักมีระดับไขมันในเลือดสูงกว่าผู้หญิงก่อนวัยหมดประจำเดือน

การป้องกันและการจัดการ ไขมันในเลือดสูง

การจัดการไขมันในเลือดสูงต้องประกอบด้วยการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต การปรับเปลี่ยนอาหาร และในบางกรณี การใช้ยา วิธีต่อไปนี้สามารถช่วยป้องกันและควบคุมระดับไขมันในเลือดสูงได้

การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต

• การออกกำลังกาย: การออกกำลังกายเป็นประจำช่วยเพิ่มระดับ HDL และลดระดับ LDL และไตรกลีเซอไรด์ ควรตั้งเป้าการออกกำลังกายระดับปานกลางอย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์
• การควบคุมน้ำหนัก: การรักษาน้ำหนักให้อยู่ในระดับที่ดีต่อสุขภาพ สามารถลดระดับไขมันในเลือดได้อย่างมาก
• การเลิกบุหรี่: การเลิกบุหรี่สามารถปรับปรุงระดับ HDL และสุขภาพหัวใจโดยรวม
• การลดการบริโภคแอลกอฮอล์: การจำกัดการบริโภคแอลกอฮอล์สามารถช่วยจัดการระดับไตรกลีเซอไรด์

การปรับเปลี่ยนอาหาร

• ไขมันที่ดีต่อสุขภาพ: ผสมผสานไขมันที่ไม่อิ่มตัวจากน้ำมันมะกอก ถั่ว และปลา ในขณะที่หลีกเลี่ยงไขมันอิ่มตัว และไขมันทรานส์
• อาหารที่มีเส้นใยสูง: อาหารที่มีเส้นใยละลายน้ำสูง เช่น ข้าวโอ๊ต ถั่ว และผลไม้ สามารถช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลได้
• สเตียรอลและสแตนอลจากพืช: สารประกอบเหล่านี้พบในอาหารเสริมบางชนิด สามารถช่วยลดระดับ LDL ได้
• การลดการบริโภคน้ำตาล: การจำกัดการบริโภคน้ำตาล และคาร์โบไฮเดรตที่ผ่านกระบวนการแล้ว สามารถช่วยจัดการระดับไตรกลีเซอไรด์

การใช้ยา

ในบางกรณี การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต และอาหารอาจไม่เพียงพอในการจัดการไขมันในเลือดสูง ยาเช่นสแตติน ไฟเบรต และไนอาซินสามารถถูกสั่งจ่ายเพื่อช่วยลดระดับไขมัน การตรวจติดตามและการปรึกษากับผู้ให้บริการด้านสุขภาพเป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้แน่ใจว่าการจัดการมีประสิทธิภาพ

อ่านบทความอื่นๆ เพิ่มเติม

• หน้าฝนเฝ้าระวัง โรคไข้เลือดออก
• โรคไวรัสตับอักเสบบี (HBV) ภัยเงียบที่ส่งผลกระทบรุนแรงต่อสุขภาพ

ช่องทางการติดต่อ

• ฮักษาคลินิก กลางเวียง เชียงใหม่ ตั้งอยู่ที่ 77/7 ถนน คชสาร ตำบลช้างคลาน อำเภอเมืองเชียงใหม่ เชียงใหม่
• เปิดบริการทุกวัน
  • จันทร์ – ศุกร์ 10.00 – 20.00 น.
  • เสาร์ – อาทิตย์ 10.00 – 18.00 น.
• สอบถามผ่าน Line id. @hugsaclinic (มี @ ด้วยนะครับ)
• เบอร์โทรติดต่อ  093 309 9988
• แผนที่คลินิก  https://g.page/hugsa-medical?share
• จองคิวตรวจออนไลน์ https://hugsa.youcanbook.me

ไขมันในเลือดสูง เป็นภัยเงียบที่อันตราย รู้ตัวอีกทีอาจสายเกินไป การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกิน ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ควบคุมน้ำหนัก ตรวจสุขภาพประจำปี และปรึกษาแพทย์ เป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันและรักษาไขมันในเลือดสูง